جُنگ ماه سپتامبر
مهمان: محمد متوسلانی
میزبان: علی صدر
موضوع: سینمای ایران
جُنگ فرهنگی، یکی از برنامه های کانون فرهنگی ایرانیان سن دیگو است که از سال 2013 به طور مرتب در دومین یا سومین جمعه هر ماه برگزار شده است. در این سال ها بسیاری از هنرمندان، صاحب نظران، دانشمندان، شعرا و نویسندگان به عنوان مهمان در این برنامه شرکت کرده اند. برنامه ها یا به صورت سخنرانی یا مصاحبه انجام می شوند و با جلسه پرسش و پاسخ تمام می شوند. با آمدن پاندمی اجرای این برنامه ها به طور موقت با وقفه روبه رو شد ولی به زودی اجرا به طور مجازی دوباره برقرار شد. چکیده نشست ماه سپتامبر 2021 در زیر می آید.
مهمان برنامه ماه سپتامبر جُنگ هنرمند پیشکسوت سینما آقای محمد متوسلانی بودند. در ابتدا علی صدر میزبان برنامه به معرفی این هنرمند و بیان مختصری از سابقه طولانی وی پرداخت.
محمد متوسلانی متولد 1314 تهران است. وی تحصیلات خود را در زبان و ادبیات انگلیسی در دانشگاه تهران به انجام رساند، سپس تحصیل خود را در آمریکا و در رشته کارگردانی سینما ادامه داد. فعالیت سینمایی وی از سال 1336 با فیلم «طوفان در شهر ما» با کارگردانی ساموئل خاچکیان آغاز شد. او در بیش از 50 فیلم سینمایی و سریال تلویزیونی نقش آفرینی کرده است. اولین تجربه کارگردانی وی فیلم «ترس و تاریکی» در سال 1341 بود. وی کارگردانی 15 فیلم سینمایی و سریال را در کارنامه کارگردانی خود دارد. از سال 1336 مدتی با نشریات سینمایی و مجله های «مهر ایران» و «دختران و پسران» همکاری داشته است. مدتی هم به عنوان دبیر سندیکای هنرمندان و کانون کارگردانان فعالیت کرده.
بعد از معرفی، علی صدر اشاره کرد که موضوع گفتگو به طور کلی سینمای ایران است و پای صحبت شخصی هستیم که بیش از 60 سال در سینمای ایران تجربه دارد. اولین سوال این است که چرا سینمای ایران این قدر دیر شکل گرفت؟ یعنی در میان دهه سی شمسی است که سینمای ایران به تولید قابل توجه می رسد.
آقای متوسلانی پاسخ دادند که درست است. بعد از «هابی و رابی» که در سال 1309 ساخته شد فقط چند فیلم مشخص را می توان نام برد که در ایران یا هند توسط فیلمسازان ایرانی تهیه شده است. اولین فیلمی که مخاطب خود را پیدا کرد فیلم «شرمسار» بود. در ابتدا هم بیشتر دست اندرکاران و هنرمندان از تئاتر به سینما آمدند. در میانه دهه سی انفجار سینمایی اتفاق افتاد. استودیوهای مختلف شکل گرفتند و تولید بالا رفت. از آقای متوسلانی سوال شد که چگونه به سینما راه یافتند. وی پاسخ داد که از کودکی به سینما علاقه داشته اند تا اینکه بالاخره در بیست و دو سالگی در فیلم «طوفان در شهر ما» اولین نقش خود را بازی می کند و خیلی زود سینما را به عنوان حرفه خود انتخاب می کند ولی همیشه بیشتر به کارگردانی راغب بوده اند چون در کارگردانی خلاقیت بیشتری وجود دارد.
علی صدر سوال کرد که در دهه سی و چهل شما بیشتر با دو هنرپیشه دیگر آقایان گرشا و سپهرنیا فیلم های زیادی را با عناوین «سه تفنگدار»، «سه نخاله» و «سه…»های دیگر نقش آفرینی کردید؛ چطور این تیم شکل گرفت؟ چقدر کار کرد و چرا از هم پاشید؟ آقای متوسلانی پاسخ دادند که همکاری با دو شخصیت دیگر از همان فیلم «طوفان در شهر ما» شروع شد که اصلا کمدی نبود. بعد بر اساس فیلمنامه هایی «سه تفنگدار» و «سه نخاله» که ایشان نوشته بودند آقای میثاقیه و بعد آقای رهبر این فیلم ها را ساختند که موفقیت فوق العاده پیدا کردند. فیلم «سه نخاله» پرفروش ترین فیلم فارسی تا آن زمان بود. به خاطر این موفقیت پیشنهادات بیشتری برای ساختن این نوع فیلم ها سرازیر شد. بالاخره در سال 51 فیلم «سازش» را ساختند و از آن کار گروهی فاصله گرفتند و بیشتر روی کارگردانی تمرکز کردند. بعد فیلم «ذبیح» را ساختند که فیلم بسیار موفقی بود. در سال 56 سریال «غارتگران» ساخته شد که در اوائل 57 پخش شد. بعد هم به علت وقوع انقلاب همه چیز تعطیل شد. در اینجا چند کلیپ از اولین فیلم های آقای متوسلانی به نمایش گذاشته شد. پس از نمایش کلیپ ها، مجری برنامه سوال کرد که فیلم های بعد از انقلاب شما کاملا از «فیلمفارسی» جدا شد و سبک کار کلا متفاوت شد. فیلم های موفقی هم بعد از انقلاب ساخته اید مثل «کفش های میرزا نوروز»، تجربه بعد از انقلاب برایتان چگونه بوده؟ آقای متوسلانی توضیح دادند که بعد از انقلاب همه چیز تعطیل شد و تقریبا همه ممنوع الکار شدند. از سال 63 بود که کم کم فرصت هایی برای کار داده شد. ایشان ادامه دادند که فیلم «کفش های میرزا نوروز» که بر اساس سناریوئی از سوسن تسلیمی با همکاری بهرام بیضائی بود، هم در گیشه فیلم موفقی بود و هم به جشنواره های زیادی فرستاده شد. بعد فیلم «جستجوگر» هم که فیلمی کاملا متفاوت بود ساخته شد. ولی شرایط فیلمسازی، ممیزی و محدودیت های زیاد کار را خیلی مشکل می کرد.
در پایان جُنگ حاضرین سوالات خود را مطرح کردند و آقای متوسلانی به آنان پاسخ دادند. ویدئوی این برنامه در کانال یونوپ کانون موجود است.
