معرفی کتاب نقطه ها
نوشتۀ شاعر و رمان نویس مسیحی عراقی، سینان آنطون
مرسده بصیریان حریری
کتاب «نقطه ها» یا «اِعجام» (I’jaam)، نوشتۀ شاعر و رمان نویس مسیحی عراقی، سینان آنطون، اولین بار در سال 2004 منتشر شد. رمانی نه چندان بلند که تاکنون به زبان هایی چون انگلیسی، آلمانی، نروژی، ایتالیایی و پرتغالی ترجمه شده است. او در این رمان فضای ترس و فساد دوران خشونت بار صدام حسین را باز می نمایاند. 
سنان آنطون متولد 1967 در بغداد است و آثار او به بسیاری از زبان های زندۀ دنیا ترجمه شده است. رمان «یا مریم» او در فهرست کوتاه جایزۀ بوکر عربی سال 2013 قرار گرفت.
از آنجا که آنطون هم با جامعۀ آمریکایی و هم عراقی به خوبی آشناست و علاوه بر آن با آمیختن دریافت های خود از گذشته و حال، خواننده را با دیدگاهش نسبت به جامعۀ عصر حاضر آشنا می کند. تفسیر سیاسی ـ اجتماعی موشکافانۀ «نقطه ها» و همچنین زیبایی تکان دهنده و تشویش آورش آن را به کتابی مهم تبدیل می کند. سنان آنطون به واقع جانشینی ارزشمند برای آن بشردوستان عرب است که ادوارد سعید آن ها را «فعالان متفکر» توصیف کرده است.
ایدۀ اصلی رمان «اِعجام» یا «نقطه ها» (که واژه ای است به معنای برطرف ساختن ابهام و گُنگی از یک متن با نقطه گذاری حروف) ایدۀ بکر و درخشانی است: این که متنی دستنویس، بدخط، پریشان و ـ از همه مهم تر ـ حاوی واژه هایی بدون نقطه و ـ در مواردی به عمد با املای نادرست را محور یک داستان قرار دهی، دست نویسی که در همان اوایل داستان متوجه می شویم به دانشجویی زندانی در دوران دیکتاتوری صدام تعلق دارد، و لابه لای جلسات بازجویی و در سلول انفرادی به نگارش در آمده است.
«خالد یک بار قانعم کرد تا بعضی از داستان هایم را به روزنامۀ الجمهوریه بفرستم و حتی پیشنهاد داد خودش آن ها را پیش سردبیر بخش فرهنگی ببرد چون آن موقع به صورتی اتفاقی او را می شناخت و دفتر روزنامه هم نزدیک دانشگاه بود. من خیلی امیدوار نبودم آن ها معمولاً نوشته های آدم هایی مثل خودشان را منتشر می کردند، کسانی که دربارۀ خوش گذرانی می نوشتند و نوشته هایشان در سر و صدای جنگ گم می شد اما پس از اصرارهای خالد پذیرفتم. داستانی که به او دادم دربارۀ حالت روانی مادری ماتم زده است که انتظار جسد تنها پسرش را می کشید که در جنگ کشته شده بود. سردبیر داستان را رد کرد، البته با این توضیح که برای اهداف «اعزام نیرو» مناسب نیست. گفت مادر یک شهید باید افتخار کند و جنازۀ پسر شهیدش را با آوازهایی از سر شادی تحویل بگیرد. مگر نه این چنین است که «الشهدا اکرم منا جمیعا؟» (گفته ای از رییس قائد عظیم الشانمان، حفظ الله).»
در حالیکه عراق، در اشغال آمریکاست و مقاومتی آشفته و جنایت بار در جریان است، آنطون به جهانیان می گوید که عراق قبل از اشغال هم جهنم بوده است.
«نقطه ها» قصۀ مجموعه ای از یادگاری ها و نوشته های زندان را می گوید که جوانی روشنفکر، ناراضی، زندانی و شکنجه شده توسط رهبری دیکتاتور نوشته است. متنِ بدون نقطه داستانی مبهم را می گوید. درست است که می شود برای کلمات و جملات تفسیرهای گوناگون بیان کرد، اما کل داستان را نمی شود تفسیر کرد و شرح واضح و مشخصی دارد.
نویسنده موفق شده با استفاده از ابزاری نظیر عرفان، کابوس ها، نامه ها و سفرنامه نویسی به موضوعات مختلفی نظیر فمینیسم، پان عربیسم، نخبه انگاری و انترناسیونالیسم در متن داستانی از روابط انسانی بپردازد.
رمان گزارشی است از مشاهدات این دانشجوی شاغل به تحصیل در خارج از زندان و تأملات او داخل زندان. گزارشی که ـ عامدانه مبهم و کج و کوله نوشته شده است؛ هم به دلیل اوضاع بد زندان و سلول انفرادی و هم به خاطر روحیۀ اعتراضی راوی. انگار دوربینی قدیمی را در اختیار راوی قرار داده اند تا به گرفتن عکس هایی از محیط اطراف خودش و به ویژه دانشگاه محل تحصیلش بپردازد. او این کار را کرده است اما در ادامه دستگیر شده و به زندان افتاده است. راوی که نگاتیوها (یا همان تصویرهای حک شده بر ذهنش) را همراه خودش به سلول انفرادی برده است، آن ها را نه واضح و شفاف، بلکه گُنگ و مبهم و رازآلود به روی کاغذ آورده است و آنچه در اختیار مأمور اعجام قرار گرفته است همین تصاویر ناواضح یا در واقع دستنویس بدون نقطه است و چه مهیب و وهم آلود است آن تصاویر و این نوشته ها.
لازم به ذکر است که این رمان درخشان و کم نظیر، در چاپ انگلیسی اش یک عنوان فرعی نیز دارد: «یک راپسودی عراقی». «راپسودی» یک اصطلاح موسیقایی است و به قطعه ای از یک آهنگ یا کل یک آهنگ اشاره می کند که «فرمی نامتعارف و پیچیده» دارد (درست شبیه رمان «اعجام») و درعین حال به شدت احساسات برانگیز و حماسی است (باز هم درست شبیه رمان «اعجام»).
کتاب نقطه ها توسط مسعود یوسف حصیرچین به فارسی ترجمه شده و نشر همان آن را منتشر کرده است.
