در حاشیه بیست و ششمین نشست تغییرات محیط زیست سازمان ملل (26 COP)
خوانندگان گرامی،
همان طور که در شماره های قبل به آگاهی رسید این صفحه را اختصاص داده ایم به برخورد دیدگاه های دو برادر خیالی با نام های هابیل و قابیل. این دو برادر از نظر سنی با یکدیگر دو سال اختلاف دارند و با وجود آن که در یک خانواده و یک نوع شرایط بزرگ شده اند، نقطه نظرهای متفاوت و حتی مخالف یکدیگر دارند. آن ها در هر شماره بحثی را مطرح می کنند. این دیدگاه ها بدون هیچ قضاوتی ارائه می شوند. قضاوت بر عهده شماست. اگر خوانندگان گرامی نظری به طرفداری یا مخالفت با هر یک دارند می توانند نظر خود را، از طریق فرستادن ایمیل به آدرس پیک، با ما در میان بگذارند. گفتار این بار در رابطه با «محیط زیست» است.
قابیل: یادته دو سه ماه پیش وقتی داشتیم بحث محیط زیست رو می کردیم بهت گفتم این بلبشوی محیط زیست مساله مردم نیست؟ یه عده فعال سیاسی واسه خودشون دوکون واکردن و از سر شیکم سیری مسائل رو الکی بزرگ می کنن. مردم عادی لنگ یه لقمه نونن؛ اصلاًبه فکر فرداهای دور نیستن. می گی نه، همین کنفرانس سازمان ملل که با بوق و کرنا دو ماه پیش تو اسکاتلند برگزار شد آخرش چی شد؟ بعد از اون همه نطق های آتشین یه قطعنامه آبکی امضا کردن و رفتن خونه هاشون پی گند کاری.
هابیل: خب می خواستی چی کار کنن؟ قول و قرارهائی گذاشتن و هدف هایی رو مشخص کردن و رفتن پی عمل کردن بهشون. ببینم، تو که منکر گرمایش زمین و خطراتی که محیط زیست رو تهدید می کنه نیستی؟ دیگه کسی که به اصطلاح مهندسه و با علم و آزمایش سر و کار داره نمی تونه منکر این پدیده و اینکه باعث و بانیش آدم هان باشه! اشتباه می کنم؟ تو محاسبه های دانشمندا رو که نشون می ده از زمان انقلاب صنعتی، یعنی از دویست سال پیش تا حالا زمین 5/3 درجه گرم تر شده و این گرم شدن به طور تساعدی داره بدتر و بدتر می شه رو قبول نداری؟ اینکه این گرمایش باعث ذوب شدن یخ یخچال ها و قطب ها داره می شه و سطح آب دریاها داره می آد بالا و کلی زمین های ساحلی قراره زیر آب برن رو قبول نداری؟ اینکه سیستم آتمسفری عوض شده و همین الان هم خشک سالی یا سیل و طوفان های عجیب و غریب داره اتفاق می افته رو قبول نداری؟ اگه قبول نداری که…
قابیل: نه، حرف من این نیست؛ من گرمایش زمین رو قبول دارم. این تغییراتی رو هم که تو می گی می بینم. اینکه بشر یه تنه همه این ها رو به سر خودش آورده به نظرم درست نیست، ولی گرمایش و اتفاقات زائیده اون رو قبول دارم. حالا فرضاً به قول شماها بشر توی این کار دخیل بوده ـ می گم فرض کنیم چون که همون طور که می دونی خود زمین هم دوره های یخبندان و بین یخبندانی داشته و داره و اقلاً توی دو میلیون سال گذشته رکورد این چرخه ها مشخص شده و بشر هم نقشی توش نداشته. حالا فرض کنیم داره؛ صحبت من اینه که این هفت میلیارد آدمی که توی این کره زندگی می کنن، نود درصد شون لنگ نون شبن. اونا دنیا رو اون جور که تو و اون سیاستمدارا و فعالین می بینن نمی بینن. این حرفا واسه اونا کشکه. این حرف واسه اونا از سر شیکم سیری و به قول قدیمی ها بورژواییه.
هابیل: خوب شد که اقلاً این کلیات رو قبول داری. این هم که بشر چه نقشی داشته دیگه همه دانشمندا و صاحب نظرها قبول دارن. مهم تر از اون اینه که هنوز می شه یه کاریش کرد؛ هنوز به نقطه بدون برگشت نرسیدیم. برنامه ریزی و همکاری و همیاری لازمه. اینکه می گن مردم عادی مساله شون نیست و به فکر یه لقمه نونن رو من هم قبول دارم. اون هم مساله عدالت اجتماعیه و آگاهی باید داده بشه. جوونا خیلی روی این قضیه جدی ترن؛ اونا آینده شون رو در خطر می بینن. من قبول دارم که خیلی از سیاستمدارا نه فقط اینجا، همه جای دنیا منافعشون ایجاب نمی کنه موضع درست بگیرن. دست همه شون با شرکت های نفتی یا زغال سنگ یا صنایع دامداری توی یه کاسه ست برای همین از منافع اون کمپانی ها دفاع می کنن. مردم که آگاهی پیدا کنن و موضوع رو جدی بگیرن، اونایی رو که مزدور این کمپانی ها هستن می ندازن بیرون. توی همین یکی دو دهه نگاه کن چقدر آگاهی مردم رفته بالا.
قابیل: آگاهی مردم رفته بالا؟ انگار یادت رفته که همین مردم پنج سال پیش به ترامپ رای دادن؛ توی هند به مودی و توی برزیل بولسونارو… بماند که خیلی ها کلا کاری به این کارا ندارن. دیدی که ترامپ تا اومد سر کار از همون نشست پاریس هم بیرون اومد و اصلا از بیخ و بن منکر گرمایش زمین و این حرفا بود.
هابیل: ولی خب ترامپ بالاخره باخت؛ به نظر من بقیه هم ور می افتن. مساله خیلی جدّیه! این کنفرانس گلاسگو کمی محکم تر و قوی تر از نشست پاریس بود. تا قبل از پاریس خیلی از دانشمندا می گفتن که اگه کاری نکنیم، دمای زمین ممکنه حتی تا 6 درجه سانتیگراد گرم تر بشه. می دونی یعنی چی؟ یعنی همه یخ های قطبی آب می شن، سطح اقیانوس ها بالا میاد؛ سه چهارم زمین های ساحلی می رن زیر آب و میلیارد ها نفر بی خونمون می شن. اونجا قرار گذاشتن که تا وسط قرن به سه درجه محدودش کنن. توی گلاسگو قرار شده به 5/1 درجه برسه. این که همه کشورهای دنیا شرکت کردن و به یه توافقاتی رسیدن خودش خیلی مهمه. هر چند متاسفانه باز این هم ضمانت اجرایی نداره و اجرای مفاد اون فقط بر اساس قول و وعده و وعیده. کشور های بزرگ آلوده گر آخر سر با گردن کلفتی تونستن قطعنامه رو هم آبکی تر کنن، طوری که رییس کنفرانس آخر سر اشکش در اومد و از شرکت کننده ها عذر خواهی کرد. حالا چرا به قول تو دیگه توی خبرها و شبکه های اجتماعی دیگه ازش حرف زده نمی شه، دلیلش اهمیت کمش نیست؛ اینا دنبال خبرهای جنجالی ان، دعوا، بکُش بکُش و اینجور حرفا. محیط زیست مساله کسل کننده ایه تا این که گندش بزنه بالا و خبر ساز بشه، مث ایران.
قابیل: مگه ایران چی شده؟ یعنی چه چیزجدیدی شده؟ تا اونجایی که من می دونم ایران هم توی پاریس شرکت کرده بود هم تو گلاسگو. زیر هر چیزی رو هم بگی امضا می کنه. بعد می ره برای تولید برق مازوت می سوزونه. یعنی خدای آلودگی! بنزینش بدترین و آلوده ترین نوع بنزینه. همه اش رو هم گردن تحریم ها می ذارن: می گن اینقدر هوای تهران و شهرهای بزرگ آلوده اس که می تونی هوا رو بجوئی و زغال تف کنی! خب چه ارزش داره که زیر این توافقنامه ها رو هم امضا بندازی. خیلی دردناکه! ایران یه نمونه شه؛ خیلی دیگه از کشورهای جهان سومی هم همینجورن. حالا ایران واقعا امکان اینو داره که این وضع رو عوض کنه. به نظر من این تحریم ها رو خودشون به سر خودشون آوردن. اون هم به قیمت جون مردم بیچاره.
هابیل: متاسفانه توی ایران وضع از اینا هم بدتره. ایران شاید بتونه به قول تو با امریکا و غرب به توافق برسه و تحریم ها رو وردارن؛ بتونه بنزین بهتر تولید و مصرف کنه و سوختش رو هم به گاز طبیعی بدل کنه که ذخایر بزرگش رو هم داره ولی متاسفانه صدمه ای که توی چند دهه اخیر به محیط زیست بخصوص منابع آب وارد کردن غیرقابل برگشت و دائمیه. الان توی دشت اصفهان و شهرهای حاشیه کویر اوضاع خیلی وخیمه. چیزایی از همکارا و همکلاسی های قدیمیم می شنفم که ترسناکه. حتما تو هم شنیدی که به خاطر استخراج بی رویه آب های زیرزمینی، توی دشت ها زمین نشست کرده؛ ترک ها وفروچاله ها یهو دهن وا می کنن. زاینده رود هم که کاملا خشک شده. صدها هزار متر مکعب آب به مصرف تولید فولاد و صنایع خوراکی می شه که وسط این کویر بی آب ساختن. تو باور می کنی توی این کویر، کشت برنج راه انداخته بودن؟ حالا زمین ها تشنه ان و کشاورزا گرسنه. خرابی ای که به بار اومده دیگه درست بشو نیست.
قابیل: من هم شنیدم اوضاع اونورا خرابه ولی فکر می کردم بیشتر به خاطر خشکسالیه که چندین ساله گرفتارشن. این خشکسالی ها هم دوره ایه. بعد از چند سال دوباره آبسالی می شه. حالا به نظر تو اگه آبسالی هم بشه اینا درست نمی شن؟ یعنی بایس کارخونه ها رو جمع کنن، کشاورزی رو هم تعطیل؟ خب چه بسر مردم می آد؟
هابیل: می دونی که سفره های آب زیرزمینی قرن ها زمان می خواد تا دوباره تشکیل بشن. قضیه خشکسالی و آبسالی رو هم دیگه نمی دونم با این وضع گرمایش زمین به چه صورتی در می آد. به فرض که مخازن سطحی هم پر بشن و به مصرف برسن، این باز یه علاج موقتیه. دولت هیچ کاری ازش بر نمی آد جز سرکوب مردم معترض. جالب اینه که بیشتر این روستائی ها طرفدارهای درجه یک نظام بودن. من ترسم از اینه که مردم رو رودرروی هم قرار بدن. مثلا مردم کهکیلویه اعتراض کنن که چرا آبشون رو به اصفهانیا دادن، یا یزدی ها و نطنزی ها با هم دربیافتن؛ از اون ور وضع کارون و خوزستان، از اون ور سیستان و خراسان. نمی دونم می خواد چی بشه ولی اوضاع اصلاً خوب نیست.
