عشق

عشق

زیر‭ ‬نور‭ ‬مهتاب
از‭ :‬رضا‭ ‬خبازیان

عشق

در‭ ‬شماره‭ ‬قبل،‭ ‬مبحثی‭ ‬را‭ ‬مورد‭ ‬اشاره‭ ‬قرار‭ ‬داده‭ ‬بودم‭ ‬تحت‭ ‬عنوان‭ ‬‮«‬عشق‭ ‬و‭ ‬تنفر‮»‬‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬چند‭ ‬جمع‭ ‬دوستانه‭ ‬مورد‭ ‬بحث‭ ‬و‭ ‬بررسی‭ ‬قرار‭ ‬گرفت‭ ‬و‭  ‬چند‭ ‬دوست‭ ‬خواننده‭ ‬این‭ ‬صفحه‭ ‬پیشنهاداتی‭ ‬نیز‭ ‬برای‭ ‬وضوح‭ ‬بیشتر‭ ‬مطلب‭ ‬ارائه‭ ‬نمودند‭. ‬به‭ ‬همین‭ ‬خاطر‭ ‬بر‭ ‬آن‭ ‬شدم‭ ‬تا‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬شماره‭ ‬سعی‭ ‬در‭ ‬شکافتن‭ ‬بیشتر‭ ‬مطلب‭ ‬بنمایم‭ ‬به‭ ‬امید‭ ‬اینکه‭ ‬شک‭ ‬و‭ ‬شبهه های‭ ‬احتمالی‭ ‬را‭ ‬نیز‭ ‬روشن‭ ‬نمایم‭.‬

دوستی‭ ‬معتقد‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬گرفتن‭ ‬واژه‭ ‬‮«‬تنفر‮»‬‭ ‬بایستی‭ ‬تجدید‭ ‬نظر‭ ‬بنمایم‭ ‬زیرا‭ ‬که‭ ‬واژه‭ ‬یی‭ ‬بسیار‭ ‬قوی‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬پیشنهاد‭ ‬این‭ ‬دوست‭ ‬شاید‭ ‬بهتر‭ ‬بود‭ ‬از‭ ‬واژه‭ ‬‮«‬خشم‮»‬‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬حتی‭ ‬واژه‭ ‬‮«‬غریزه‮»‬‭ ‬استفاده‭ ‬می نمودم‭. ‬در‭ ‬جواب‭ ‬توضیحی‭ ‬دادم‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬شماره‭ ‬با‭ ‬شمای‭ ‬خواننده‭ ‬نیز‭ ‬در‭ ‬میان‭ ‬می گذارم‭:‬

وقتی‭ ‬صحبت‭ ‬از‭ ‬مقایسه‭ ‬واژه ها‭ ‬به‭ ‬میان‭ ‬می آید،‭ ‬بایستی‭ ‬تا‭ ‬آن‭ ‬جا‭ ‬که‭ ‬امکان‭ ‬پذیر‭ ‬است‭ ‬واژه ها‭ ‬هم‭ ‬سنگ‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬هم‭ ‬وزن‭ ‬یکدیگر‭ ‬باشند‭ ‬تا‭ ‬تضاد‭ ‬مابین‭ ‬آن ها‭ ‬به‭ ‬خوبی‭ ‬بروز‭ ‬نماید‭. ‬برای‭ ‬مثال،‭ ‬در‭ ‬صحبت های‭ ‬روزمره‭ ‬نیز‭ ‬‮«‬خوبی‮»‬‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬واژه‭ ‬‮«‬بدی‮»‬‭ ‬می گذاریم‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬‮«‬صلح‮»‬‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬واژه‭ ‬‮«‬جنگ‮»‬‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬می بریم‭. ‬به‭ ‬همین‭ ‬گونه‭ ‬است‭ ‬‮«‬ظلم‮»‬‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬‮«‬عدالت‮»‬‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬‮«‬ثروت‮»‬‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬‮«‬فقر‮»‬‭. ‬حال‭ ‬اگر‭ ‬واژه‭ ‬‮«‬عشق‮»‬‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬واژگانی‭ ‬چون‭ ‬‮«‬خشم‮»‬‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬‮«‬غریزه‮»‬‭ ‬بگذاریم،‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬ناهمسنگی،‭ ‬نمی توانیم‭ ‬تصویر‭ ‬کاملی‭ ‬را‭ ‬ارائه‭ ‬نماییم‭. ‬واژه‭ ‬‮«‬خشم‮»‬‭ ‬یک‭ ‬بازتاب‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬یا‭ ‬از‭ ‬بستر‭ ‬واژه‭ ‬‮«‬تنفر‮»‬‭ ‬برخاسته‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬در‭ ‬صورت‭ ‬ادامه‭ ‬و‭ ‬تقویت‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬زمان‭ ‬به‭ ‬بستر‭ ‬‮«‬تنفر‮»‬‭ ‬تبدیل‭ ‬می شوند‭. ‬در‭ ‬مورد‭ ‬‮«‬غریزه‮»‬‭ ‬نیز‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬یاد‭ ‬داشته‭ ‬باشیم‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬واژه‭ ‬هم‭ ‬یک‭ ‬بازتاب‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬ریشه‭ ‬در‭ ‬ساختار‭ ‬ژنتیک‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬اصل‭ ‬از‭ ‬ژنتیک‭ ‬حیوانی‭ ‬به‭ ‬ژنتیک‭ ‬انسان‭ ‬راه‭ ‬یافته‭ ‬است‭. ‬همین‭ ‬گونه‭ ‬که‭ ‬حیوانات،‭ ‬برای‭ ‬تنازع‭ ‬بقای‭ ‬خویش‭ ‬مبادرت‭ ‬به‭ ‬خورد‭ ‬و‭ ‬خوراک‭ ‬و‭ ‬استراحت‭ ‬و‭ ‬جفت‭ ‬گیری‭ ‬می پردازند‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬به‭ ‬تغذیه‭ ‬و‭ ‬رشد‭ ‬فرزندان‭ ‬خود‭ ‬مبادرت‭ ‬می ورزند،‭ ‬در‭ ‬انسان‭ ‬نیز‭ ‬این‭ ‬غرایز‭ ‬به‭ ‬صور‭ ‬گوناگون‭ ‬چون‭ ‬‮«‬مهر‭ ‬مادری‮»‬‭ ‬خودنمایی‭ ‬می کنند‭ ‬تا‭ ‬به‭ ‬خورد‭ ‬و‭ ‬خوراک‭ ‬و‭ ‬استراحت‭ ‬و‭ ‬تولید‭ ‬مثل‭ ‬بیانجامند‭.‬

در‭ ‬خصوص‭ ‬حیوانات،‭ ‬ایجاد‭ ‬هر‭ ‬گونه‭ ‬اشکالی‭ ‬در‭ ‬برآورده‭ ‬شدن‭ ‬غرایز‭ ‬حیوانی‭ ‬عکس العمل های‭ ‬شدیدی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬دنبال‭ ‬می آورد‭ ‬که‭ ‬عمدتا‭  ‬به‭ ‬گونه‭ ‬‮«‬خشم‮»‬‭ ‬متجلی‭ ‬می گردد‭ ‬بدون‭ ‬اینکه‭ ‬در‭ ‬حیوانات،‭ ‬این‭ ‬خشم‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬تنفری‭ ‬ساختاری‭ ‬تبدیل‭ ‬شود‭. ‬برای‭ ‬مثال،‭ ‬اگر‭ ‬دو‭ ‬حیوان‭ ‬همنوع‭ ‬برای‭ ‬رفع‭ ‬گرسنگی‭ ‬خویش،‭ ‬به‭ ‬طعمه ای‭ ‬دست‭ ‬یابند،‭ ‬هر‭ ‬یک‭ ‬با‭ ‬ابراز‭ ‬خشونت،‭ ‬حیوان‭ ‬دیگر‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬سر‭ ‬سفره‭ ‬خویش‭ ‬می راند‭ ‬بدون‭ ‬اینکه‭ ‬کینه ای‭ ‬از‭ ‬حیوان‭ ‬مزبور‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬دل‭ ‬بگیرد‭. ‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل،‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬رفع‭ ‬نیاز‭ ‬غذایی‭ ‬خود،‭ ‬به‭ ‬کنار‭ ‬می رود‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬نزدیک‭ ‬شدن‭ ‬حیوان‭ ‬دیگر‭ ‬به‭ ‬همان‭ ‬سفره‭ ‬هیچ‭ ‬گونه‭ ‬عکس العملی‭  ‬نشان‭ ‬نمی دهد‭.‬

ولی‭ ‬در‭ ‬خصوص‭ ‬انسان،‭ ‬وضع‭ ‬کمی‭ ‬پیچیده‭ ‬می گردد‭. ‬به‭ ‬این‭ ‬طریق‭ ‬که‭ ‬هر‭ ‬چند‭ ‬انسان‭ ‬نیز‭ ‬برای‭ ‬تنازع‭ ‬بقای‭ ‬خویش‭ ‬به‭ ‬همان‭ ‬غرایز‭ ‬مسلح‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬ولی‭ ‬انسان،‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬حیات‭ ‬خویش‭ ‬می آموزد‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬واژه‭ ‬جدیدی‭ ‬با‭ ‬عنوان‭ ‬‮«‬مهر‮»‬‭ ‬آشنا‭ ‬گردد‭ ‬و‭ ‬حتی‭ ‬غذای‭ ‬مورد‭ ‬نیاز‭ ‬خویش‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬انسان‭ ‬گرسنه‭ ‬دیگری‭ ‬تقسیم‭ ‬نماید‭. ‬یعنی‭ ‬ورود‭ ‬واژه‭ ‬مهر‭ ‬انسان‭ ‬را‭ ‬یک‭ ‬قدم‭ ‬از‭ ‬حیوان‭ ‬متمایز‭ ‬و‭ ‬متعالی تر‭ ‬می نماید‭. ‬تذکر‭ ‬این‭ ‬نکته‭ ‬نیز‭ ‬جالب‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬گونه‭ ‬رفتار‭ ‬بخشنده ای‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬انسان‭ ‬بالغ‭ ‬می توانیم‭ ‬نظاره گر‭ ‬باشیم،‭ ‬کمتر‭ ‬در‭ ‬کودکان،‭ ‬به‭ ‬خصوص‭ ‬در‭ ‬مراحل‭ ‬اولیه‭ ‬حیات‭ ‬آنان‭ ‬مشاهده‭ ‬می نماییم‭. ‬اگر‭ ‬کودکی‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬تغذیه‭ ‬باشد‭ ‬و‭ ‬کودک‭ ‬دیگری‭ ‬در‭ ‬کنار‭ ‬وی‭ ‬از‭ ‬شدت‭ ‬گرسنگی‭ ‬به‭ ‬شیون‭ ‬و‭ ‬گریه‭ ‬متوسل‭ ‬شود،‭ ‬کودک‭ ‬صاحب‭ ‬غذا‭ ‬رغبتی‭ ‬به‭ ‬تقسیم‭ ‬غذای‭ ‬خویش‭ ‬با‭ ‬کودک‭ ‬گرسنه‭ ‬را‭ ‬نشان‭ ‬نمی دهد‭. ‬این‭ ‬مقایسه‭ ‬می تواند‭ ‬کمکی‭ ‬باشد‭ ‬تا‭ ‬نکته‭ ‬مورد‭ ‬اشاره‭ ‬در‭ ‬شماره‭ ‬قبل‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬وضوح‭ ‬بیشتری‭ ‬توضیح‭ ‬و‭ ‬ترسیم‭ ‬نمایم‭ ‬که‭ ‬نوشتم‭ ‬تفاوت‭ ‬عظیم‭ ‬عشق‭ ‬و‭ ‬تنفر‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬تنفر،‭ ‬می تواند‭ ‬برآمده‭ ‬از‭ ‬تکرار‭ ‬واژه‭ ‬خشم‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬سالیان‭ ‬باشد‭ ‬که‭ ‬خشم‭ ‬نیز‭ ‬برآمده‭ ‬از‭ ‬غرایز‭ ‬حیوانی‭ ‬می باشند‭ ‬ولی‭ ‬عشق،‭ ‬واژه ای‭ ‬است‭ ‬آموختنی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نهاد‭ ‬انسانی‭ ‬برنامه‭ ‬ریزی‭ ‬نشده‭ ‬است‭ ‬ولی‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬قدرت‭ ‬تفکر‭ ‬و‭ ‬تجزیه‭ ‬تحلیل‭ ‬در‭ ‬انسان‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬آموزش‭ ‬و‭ ‬پرورش‭ ‬در‭ ‬انسان‭ ‬متمدن‭ ‬نهادینه‭ ‬می شود

دوست‭ ‬دیگری‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬کلی‭ ‬این‭ ‬نکته‭ ‬را‭ ‬نمی پذیرفت‭ ‬که‭ ‬عشق‭ ‬در‭ ‬نهاد‭ ‬حیوانی‭ ‬انسان‭ ‬وجود‭ ‬ندارد‭ ‬و‭ ‬معتقد‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬انسان‭ ‬با‭ ‬مهر‭ ‬و‭ ‬عشق‭ ‬به‭ ‬همان‭ ‬اندازه‭ ‬غرایز‭ ‬حیوانی‭ ‬متولد‭ ‬می شود‭ ‬و‭ ‬البته‭ ‬در‭ ‬اثر‭ ‬آموزش‭ ‬و‭ ‬پرورش‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬بذر‭ ‬موجود‭ ‬در‭ ‬نهان‭ ‬انسان‭ ‬رشد‭ ‬و‭ ‬تکامل‭ ‬می یابد‭. ‬نظر‭ ‬این‭ ‬دوست‭ ‬را‭ ‬شاید‭ ‬بتوان‭ ‬برگرفته‭ ‬از‭ ‬آنچه‭ ‬دانست‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬فلسفه های‭ ‬ماورای‭ ‬طبیعت‭ ‬می توان‭ ‬جستجو‭ ‬کرد‭. ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬آن‭ ‬نگاه،‭ ‬خلقت‭ ‬انسان،‭ ‬آمیزه‭ ‬خاک‭ ‬و‭ ‬نفس‭ ‬الاهی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬خاک‭ ‬نماد‭ ‬جنبه های‭ ‬مادی‭ ‬و‭ ‬زمینی‭ ‬انسان‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬نفس‭ ‬الاهی،‭ ‬نماد‭ ‬روح‭ ‬و‭ ‬معنویت‭ ‬آسمانی‭ ‬انسان‭ ‬است‭. ‬از‭ ‬آنجا‭ ‬که‭ ‬قبول‭ ‬یا‭ ‬رد‭ ‬این‭ ‬نظر‭ ‬نه‭ ‬کار‭ ‬کسی‭ ‬چون‭ ‬من‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬نه‭ ‬در‭ ‬ساختار‭ ‬این‭ ‬مجله‭ ‬جای‭ ‬مناسبی‭ ‬برای‭ ‬ورود‭ ‬به‭ ‬چنین‭ ‬مقوله ای‭ ‬می بینم‭ ‬ولی‭ ‬با‭ ‬مشاهده‭ ‬رفتار‭ ‬انسان ها،‭ ‬از‭ ‬بدو‭ ‬تولد‭ (‬نوزاد‭) ‬تا‭ ‬بلوغ‭ ‬فکری‭ ‬انسان،‭ ‬می توان‭ ‬نتیجه‭ ‬گرفت‭ ‬که‭ ‬اگر‭ ‬عشق‭ ‬در‭ ‬نهاد‭ ‬انسانی‭ ‬نهادینه‭ ‬بود‭ ‬بایستی‭ ‬نمودی‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬رفتار‭ ‬کودکان‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬یکدیگر‭ ‬می توان‭ ‬سراغ‭ ‬گرفت‭ ‬و‭ ‬نمی بایست‭ ‬منتظر‭ ‬سال های‭ ‬بلوغ‭ ‬انسان‭ ‬شد‭ ‬تا‭ ‬اثرات‭ ‬مهر‭ ‬و‭ ‬مهربانی‭ ‬را‭ ‬مشاهده‭ ‬نماییم‭.‬

در‭ ‬نتیجه‭ ‬در‭ ‬مقایسه‭ ‬واژه ها‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬رعایت‭ ‬همسنگ‭ ‬بودن،‭ ‬به‭ ‬گمان‭ ‬من‭ ‬واژه‭ ‬‮«‬عشق‮»‬‭ ‬نمی تواند‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬واژگانی‭ ‬چون‭ ‬‮«‬غریزه‮»‬‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬‮«‬خشم‮»‬‭ ‬آورده‭ ‬شود‭ ‬و‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬دنبال‭ ‬واژه ای‭ ‬با‭ ‬همان‭ ‬وزن‭ ‬و‭ ‬سنگینی‭ ‬بگردیم‭ ‬تا‭ ‬تجلی‭ ‬عشق‭ ‬را‭ ‬بهتر‭ ‬ببینیم‭. ‬این‭ ‬واژه‭ ‬برای‭ ‬من‭ ‬همان‭ ‬واژه‭ ‬‮«‬تنفر‮»‬‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬اولی‭ ‬ساختن‭ ‬می آفریند‭ ‬و‭ ‬مهر‭ ‬و‭ ‬مهربانی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬می آورد‭ ‬و‭ ‬دومی‭ ‬خشم‭ ‬را‭ ‬می آفریند‭ ‬و‭ ‬جنگ‭ ‬و‭ ‬ویرانی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬همراه‭ ‬خواهد‭ ‬آورد‭.‬

‭ ‬

مدیریت سایت